የሀገር ውስጥ ምርት መብላት አንችልም፡ በአማራጭ ጠቋሚዎች ላይ ያሉ ዓለም አቀፍ አዝማሚያዎች

ጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት (GDP) በኢኮኖሚ አስተዳደር ውስጥ በጣም የታወቀው "ቁጥር" ነው. አገራዊ ፖሊሲዎችን ያንቀሳቅሳል፣ በማህበራዊ መስኮች ቅድሚያ የሚሰጣቸውን ነገሮች ያስቀምጣቸዋል (ለምሳሌ በጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት (GDP) መካከል ያለው ጥምርታ አለ እና ለደህንነት ምን ያህል ወጪ በብዙ አገሮች ተገቢ ነው ተብሎ ይታሰባል) እና በመጨረሻም የአንድን ሀገር ማህበረሰብ ገጽታ ይነካል (ለምሳሌ የሰራተኛ እና የንግድ ግንኙነቶችን ፣ የስራ እና የህይወት ሚዛኖችን እና በዜጎች የተቀበሉትን የፍጆታ ዘይቤ ዓይነቶችን በመወሰን)። በጂዲፒ የሚደገፈው የኢንዱስትሪ ሞዴል አይነት አካላዊ እና መሰረተ ልማቶችን ‹ጂኦግራፊ› ከከተሞች ቅርፅ እና ከገጠር ጋር ያላቸው ግንኙነት እስከ ፓርኮች እና የተፈጥሮ ሃብቶች አስተዳደር ድረስ የበላይ ነው። የግብይት ስልቶች፣ ማስታወቂያ እና የአኗኗር ዘይቤዎች በእሱ ተጽእኖ ተሰርዘዋል። ሆኖም፣ አጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርትን መብላት አንችልም፤ ይህ ቁጥር በእርግጥ የእውነተኛ ሀብት ረቂቅ እና በጣም የተዛባ የኢኮኖሚ አፈጻጸም መለኪያ ነው፣ ይቅርና የሰው ደህንነት። ስለዚህ፣ የተለያዩ የእድገት ሃሳቦችን ለማራመድ እና እንደ ዘላቂ ልማት እና ደህንነት ያሉ ፅንሰ-ሀሳቦችን ለማካተት የተለያዩ አማራጭ አመልካቾች ተፈጥረዋል።

ጠቅላላ የሀገር ውስጥ “ችግር”፡ ለምንድነው ጂዲፒ አይጨምርም።

የሀገር ውስጥ ምርት (GDP) የ“ሁሉም” የኢኮኖሚ እንቅስቃሴዎች መለኪያ አይደለም። በዲዛይኑ ምክንያት፣ በገበያው ውስጥ መደበኛ ግብይት የሚካሄደውን ብቻ ነው የሚቆጥረው፣ ይህም ማለት ሌሎች የኢኮኖሚ እንቅስቃሴዎች “መደበኛ ባልሆነው” ኢኮኖሚ ውስጥ ወይም በቤተሰብ ውስጥ እንዲሁም በነጻ የሚገኙ የተለያዩ አገልግሎቶች፣ ከበጎ ፈቃደኝነት ጀምሮ ኢኮኖሚያችን እንዲሠራ የሚፈቅደውን ሥነ-ምህዳር አገልግሎቶች እንደ ኢኮኖሚያዊ ዕድገት አካል አይቆጠሩም (Fioramonti 2013, p. ይህ ግልጽ የሆኑ አያዎ (ፓራዶክስ) ይፈጥራል። የተፈጥሮ ሀብት እንደ የጋራ ዕቃ ተቆጥሮ ለሕዝብ ተደራሽነት የሚውልባትን አገር እንደ ምሳሌ ብንወስድ ሰዎች ሸቀጦችን እና አገልግሎቶችን የሚለዋወጡበት መደበኛ ባልሆነ መዋቅር (ለምሳሌ ባርተር ገበያ፣ ሁለተኛ ገበያ፣ ማህበረሰብ አቀፍ የገንዘብ ልውውጥ፣ የጊዜ ባንኮች ወዘተ) እና አብዛኛው ሰው የሚበላውን ያመርታል (ለምሳሌ በዝቅተኛ እርባታ፣ ከግሪድ ውጪ የኃይል ማከፋፈያ ሥርዓት ወዘተ)። ይህች ሀገር በጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት (GDP) “ድሃ” ተብላ ትመዘገብ ነበር፣ ምክንያቱም ይህ ቁጥር የኢኮኖሚ አፈጻጸምን የሚያስመዘግብው የተፈጥሮ ሃብቶች ለገበያ ሲቀርቡ እና አገልግሎት በሚሰጥ ወጪ ብቻ ነው። የሀገር ውስጥ ምርት (GDP) በገንዘብ ላይ በተመሰረቱ ግብይቶች ለመተካት "እውነተኛ" ሀብትን ከማህበራዊ ትስስር እስከ የተፈጥሮ ሀብቶች እንድናወድም ያበረታታናል. በኢኮኖሚ ትብብርና ልማት ድርጅት (OECD) እንደዘገበው፣ “[i] ከስታስቲክስ ዓለም የተገኘ አወዛጋቢ አዶ ቢኖር ኖሮ፣ ጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት (GDP) ነው፣ ገቢን ይለካል፣ እኩልነት ግን አይደለም፣ ዕድገትን ይለካል እንጂ ጥፋትን አይደለም፣ እና እንደ ማህበራዊ ትስስር እና አካባቢ ያሉ እሴቶችን ችላ ይላል።

ሆኖም፣ መንግስታት፣ ንግዶች እና ምናልባትም ብዙ ሰዎች በእሱ ይምላሉ” (OECD ኦብዘርቨር 2004-2005)።

ለድህረ-GDP ዓለም አዲስ አመላካቾች

ከምሁራን እና ፖሊሲ አውጪዎች ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት (GDP) ማለፍ አለብን የሚል ስምምነት እያደገ ነው። እ.ኤ.አ. በ2004፣ OECD በአለም ስታቲስቲክስ፣ ዕውቀት እና ፖሊሲ ላይ በፎረም ላይ የደህንነት አመላካቾችን ማሰላሰል ጀምሯል። እ.ኤ.አ. በ 2007 የአውሮፓ ህብረት “ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት ባሻገር” ኮንፈረንስ አዘጋጅቶ ከሁለት ዓመት በኋላ ግንኙነት አውጥቷል። እ.ኤ.አ. በ 2009 በቀድሞው የፈረንሳይ ፕሬዝዳንት ሳርኮዚ የተቋቋመው እና የኖቤል ተሸላሚዎቹ ጆሴፍ ስቲግሊትዝ እና አማርትያ ሴን የሚመራው ኮሚሽን ስለ ኢኮኖሚያዊ አፈፃፀም እና ማህበራዊ እድገት መለኪያዎች አጠቃላይ ዘገባ አሳትሟል (Stiglitz/Sen/Fitoussi 2009)። ከዚያን ጊዜ ጀምሮ በርካታ መንግስታት ተመሳሳይ ኮሚሽን አቋቁመዋል።

አማራጭ አመላካቾች ባለፉት አስርት ዓመታት ውስጥ እንጉዳይ ሆነዋል። የመጀመሪያ ሙከራ የተደረገው በኖቤል ተሸላሚዎቹ ዊሊያም ኖርድሃውስ እና ጄምስ ቶቢን በ1970ዎቹ መጀመሪያ ላይ የኤኮኖሚ ደህንነት መመዘኛ የተሰኘ ኢንዴክስ በማዘጋጀት የቤተሰብን ኢኮኖሚያዊ አስተዋፅዖ በማከል እና “መጥፎ” ግብይቶችን እንደ ወታደራዊ ወጪዎች (1973፣ ገጽ 513) በማያካትት የሀገር ውስጥ ምርትን “ያስተካክላል”። የምጣኔ ሀብት ምሁሩ ሮበርት ኢስነር አጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርትን (GDP) ከገበያ ካልሆኑ እንደ የቤት ውስጥ አገልግሎቶች እና መደበኛ ያልሆኑ ኢኮኖሚዎች (1989፣ ገጽ 13) ጋር ለማዋሃድ በማሰብ በ1989 አጠቃላይ የገቢዎች የሂሳብ አያያዝ ስርዓት አሳተመ። ይህ ከፊል የማሻሻያ ሂደት በእውነተኛ ግስጋሴ አመላካች (ጂፒአይ) ተጠናቅቋል፣ በኋላ በ1990ዎቹ አስተዋወቀ፣ እሱም የሰውን ደህንነት የሚነኩ ሰፊ ማህበራዊ እና አካባቢያዊ ወጪዎችን/ጥቅሞችን በመለካት የመጀመሪያው ስልታዊ የሆነ የሀገር ውስጥ ምርት ስሌት ነበር (Daly/Cobb 1994, p. 482)። ጂፒአይ እንደ መዝናኛ፣ የህዝብ አገልግሎቶች፣ ያልተከፈለ ስራ (የቤት ስራ፣ የወላጅነት እና እንክብካቤ መስጠት)፣ የገቢ አለመመጣጠን ኢኮኖሚያዊ ተፅእኖን፣ ወንጀልን፣ ብክለትን፣ ደህንነትን አለመጠበቅ (ለምሳሌ የመኪና አደጋ፣ ስራ አጥነት እና ስራ አጥነት)፣ የቤተሰብ መፈራረስ እና ከሀብት መመናመን ጋር ተያይዞ የሚደርሰውን ኢኮኖሚያዊ ኪሳራ፣ የመከላከያ ወጪዎች፣ የረዥም ጊዜ የአካባቢ ጉዳት (እርጥብ መሬቶች፣) እ.ኤ.አ. በ 2013 የታተመ ወረቀት በማያሻማ መልኩ እንደሚያሳየው አጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርት እና ጂፒአይ በ1950ዎቹ መጀመሪያ እና በ1970ዎቹ መገባደጃ መካከል ተመሳሳይ አካሄድ ሲከተሉ ፣ይህም የመደበኛ የእድገት ሂደቶች ከሰው እና ኢኮኖሚያዊ ግስጋሴ ጋር የተቆራኙ መሆናቸውን ከ1978 ዓ.ም ጀምሮ አለም በማህበራዊ ፣ኢኮኖሚያዊ እና ስነ-ምህዳራዊ ደህንነት ላይ የሀገር ውስጥ ምርትን ጨምሯል (Kubissew01 et al.) ምስል 2.

ጂፒአይ የኤኮኖሚ፣ ማህበራዊ እና አካባቢያዊ ልኬቶችን በማጣመር የተዋሃደ ኢንዴክስ በጣም አጠቃላይ ምሳሌ ቢሆንም፣ እ.ኤ.አ. በ2012 ከሪዮ+20 የመሪዎች ጉባኤ ጀምሮ፣ የተፈጥሮ ካፒታልን በሂሳብ አያያዝ ላይ ልዩ ትኩረት ተሰጥቶታል። ተፈጥሮ በበርካታ መንገዶች ኢኮኖሚያዊ እድገትን እና ደህንነትን ይጨምራል። በግብርና ላይ እንደሚደረገው ምርት ሁሉ ከዚያም ለገበያ የሚቀርቡ ምርቶችን ያቀርባል. እንደ የውሃ አቅርቦት፣ የአፈር ማዳበሪያ እና የአበባ ዱቄት የመሳሰሉ ወሳኝ የስነ-ምህዳር አገልግሎቶችን ይሰጣል ይህም የኢኮኖሚ እድገት እንዲኖር ያደርጋል። የሀገር ውስጥ ምርት ለእነዚህ ግብአቶች ዓይነ ስውር ነው፣ ስለዚህም ተፈጥሮ ምንም አይነት ኢኮኖሚያዊ ጠቀሜታ እንደሌለው ይወክላል (Fioramonti 2014, p. 104ff.)። በተጨማሪም የሀገር ውስጥ ምርት (GDP) ሰው ሰራሽ የማምረት ሂደቶች እንደ ብክለት ባሉ የተፈጥሮ ስርዓቶች ላይ የሚከፍሉትን ወጪ ቸል ይላል። ሆኖም እነዚህ ወጪዎች እውነተኛ ናቸው እና በሰው ልጅ ደህንነት እና በአገራችን ኢኮኖሚያዊ አፈፃፀም ላይ ቀጥተኛ ተፅእኖ አላቸው።

ምንም እንኳን በተፈጥሮ ካፒታል ላይ ያለው ትኩረት በ "ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት" ክርክር ውስጥ ማዕከላዊ ቢሆንም, እስካሁን ድረስ ሁለት አመልካቾች ብቻ ተመርተዋል. በተባበሩት መንግስታት ዩንቨርስቲ አለም አቀፍ የሰብአዊ መጠን ፕሮግራም የታተመው ሁሉን አቀፍ የሀብት መረጃ ጠቋሚ (IWI) በተመረተው፣ በሰው እና በተፈጥሮ ካፒታል መካከል ያለውን ልዩነት ይለያል። ለ 20 አገሮች በተደረገ የሙከራ ማመልከቻ፣ IWI እንደሚያሳየው የተፈጥሮ ካፒታል ለአብዛኛዎቹ አገሮች በተለይም አነስተኛ ሀብታም ለሆኑት በጣም አስፈላጊው ሀብት ነው። ከተፈጥሮ ካፒታል ጋር ተመሳሳይ የሆነ አቀራረብ በአለም ባንክ የተስተካከለ የተጣራ ቁጠባ (ኤኤንኤስ) ተቀባይነት ያለው ሲሆን ይህም - ከ IWI በተለየ - አብዛኛዎቹን የአለም ሀገራት የሚሸፍን እና ረዘም ላለ ጊዜ መረጃን ያቀርባል። ኤኤንኤስ የተፈጥሮ ሃብቶችን መመናመን እና የብክለት ወጪዎችን ከግምት ውስጥ ያስገባ እና በሰው ካፒታል (በትምህርት) ላይ ከሚደረጉ ኢንቨስትመንቶች እና ከተመረተው ካፒታል ጋር ለፈጣን ፍጆታ ጥቅም ላይ ካልዋለ ሚዛን ያደርጋቸዋል። ውጤቶቹ እንደሚያሳዩት ባለፈው ግማሽ ምዕተ ዓመት አስደናቂ እድገት ቢኖረውም የአካባቢ መራቆት ዓለም አቀፍ የኢኮኖሚ ዕድገትን ሰርዟል [ምስል 2 ይመልከቱ]።

ሁለቱም IWI እና ANS የገንዘብ ክፍሎችን የተፈጥሮ ካፒታል ዋጋ ለማስላት ይተገበራሉ። ምንም እንኳን ይህ የተለያዩ የካፒታል ዓይነቶችን ማሰባሰብ (በመሆኑም የሀብት መመናመን እና የአካባቢ መራቆትን ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት እንዲቀንስ ቢፈቅድም) በምንም መልኩ ብቸኛው አካሄድ አይደለም። ሌሎች ጠቋሚዎች በአካላዊ ክፍሎች ውስጥ የአካባቢን ጉዳት ይለካሉ. ከእነዚህ አመላካቾች መካከል በጣም የሚታወቀው በግሎባል የእግር አሻራ ኔትዎርክ የተሰራው ኢኮሎጂካል አሻራ እንደሆነ ጥርጥር የለውም።

የመጨረሻው የአመላካቾች ቡድን በተለይ በደህንነት፣ ብልጽግና እና ደስታ ላይ ያተኩራል። አንዳንድ እነዚህ መለኪያዎች እንዲሁ በህዝባዊ አስተያየት መስጫዎች ላይ የተመሰረቱ ተጨባጭ ግምገማዎችን ከ“ጠንካራ” ኢኮኖሚያዊ እና ማህበራዊ መረጃ ጋር ይጠቀማሉ። ሌሎች አመላካቾች በተለይ በአገር አቀፍ ደረጃ ይመለከታሉ ለምሳሌ የካናዳ የጤንነት መረጃ ጠቋሚ ወይም የቡታን አጠቃላይ ብሄራዊ ደስታ ኢንዴክስ፣ አጠቃላይ የ9 ልኬቶች ስብስብ ነው፣ መጀመሪያ የተሰላው በ2008 ነው። የደህንነት እርምጃዎችን ከሥነ-ምህዳር ተፅእኖ ጋር ለማጣመር የሚገርመው ሙከራ በዩናይትድ ኪንግደም የተመሰረተው ኒው ኢኮኖሚክስ ፋውንዴሽን በ 2006 ሣቲሎጂካል ፋውንዴሽን የተዘጋጀው Happy Planet Index ነው። እና የህይወት ተስፋ. ኢንዴክስ ከተፈጠረበት ጊዜ አንስቶ፣ ከፍተኛ የሀብት ፍጆታ ተመጣጣኝ የሆነ የጤንነት ደረጃን እንደማያመጣ፣ እና የምድርን የተፈጥሮ ካፒታል ከመጠን በላይ መጠቀም ሳያስፈልግ ከፍተኛ እርካታ ማግኘት እንደሚቻል አሳይቷል (ምስል 3 ይመልከቱ)። ኮስታ ሪካ በፕላኔቷ ሃብቶች ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ ሳታደርጉ “ደስተኛ” እና ረጅም ህይወት በማፍራት ረገድ በጣም የተሳካላት አገር ተብላ ተለይታለች። የተባበሩት መንግስታት ዩኒቨርስቲ የገቢ፣ ማንበብና መፃፍ እና የህይወት ተስፋን በሚመለከት የሰብአዊ ልማት መረጃ ጠቋሚን (ኤችዲአይ) ሲከለስ ተመሳሳይ ውጤት ተገኝቷል፣ የተመረጡ የአካባቢ አመላካቾችን በማየት ተጨማሪ የዘላቂነት መለኪያ ይጨምራል (UNDP 2014, p. 212ff.). መረጃው እንደሚያሳየው እንደ ዩኤስ እና ካናዳ ያሉ ሀገራት በአለም ላይ ካሉት ከፍተኛ የሰው ልጅ እድገት አንዱ የሆነውን ይህን የሚያደርጉት ለራሳቸው እና ለሰው ልጅ ከፍተኛ የሆነ የአካባቢ ጥበቃ ነው። በተለምዶ ድሃ ሀገር እንደ ኩባ እና ሌሎች በደቡብ አሜሪካ ታዳጊ ሀገራት፣ እንደ ኢኳዶር ያሉ፣ ተቀባይነት ያለው እና ሊደገም የሚችል አሻራ ያለው የሰው ልጅ እድገት ደረጃ ላይ ከሚገኙት መካከል ይጠቀሳሉ።

ማጠቃለያ

ይህ የአማራጭ አመልካቾች አዝማሚያዎች አጭር ግምገማ በምንም መልኩ የተሟላ አይደለም። አዲስ መረጃ በአለም ዙሪያ ተገኝቶ ስለሚጋራ አዲስ ቁጥሮች ታይቶ ​​በማይታወቅ ፍጥነት እየተመረቱ ነው። በጣም ታዋቂ የሆኑትን ጠቋሚዎች በሶስት ልቅ ምድቦች በመክፈል ገምግመናል፡ እድገት፣ ዘላቂ ልማት እና ደህንነት። እነዚህ ሁሉ አመላካቾች ተመሳሳይ ንድፍ ያሳያሉ፡ የሀገር ውስጥ ምርት መጨመር ብዙውን ጊዜ ደህንነትን ከመቀነሱ ጋር ይዛመዳል (ቢያንስ ከተወሰነ ደረጃ በኋላ) እና ከፍተኛ የአካባቢ እና ማህበራዊ ወጪዎችን አስከትለዋል። እነዚህ ወጪዎች ግምት ውስጥ ሲገቡ, ከ 20 ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ጀምሮ በዓለም ላይ ያለው አብዛኛው እድገት ጠፍቷል. በተመሳሳይም እነዚህ ቁጥሮች የተፈጥሮ እና ማህበራዊ እኩልነትን አደጋ ላይ ሳይጥሉ ጥሩ የደህንነት ደረጃዎችን እና ማህበራዊ እድገትን ማምጣት እንደሚቻል ያሳያሉ. ከእነዚህ አመላካቾች መካከል አንዳንዶቹ በሰፊው የፖሊሲ መስኮች ላይ እየተተገበሩ ናቸው። በተባበሩት መንግስታት የተደገፉ አመላካቾች (ከ IWI እስከ HDI) ወደ አለም አቀፍ ስብሰባዎች ተካተዋል። በተለይም በድህረ 2015 የዘላቂ ልማት ግቦች ላይ በተነሳው ክርክር የተፈጥሮ ካፒታል ጎልቶ እየታየ ነው። ከእውነተኛ እድገት ጋር የተጣጣሙ ፖሊሲዎችን ለመንደፍ በማሰብ GPI በአሜሪካ ውስጥ በጥቂት ግዛቶች ውስጥ ተቀባይነት አግኝቷል። ከሃያ በላይ አገሮች ስለ ምህዳራዊ አሻራቸው ብሔራዊ ግምገማዎችን አድርገዋል።

አሁን የሚያስፈልገው የተቀናጀ ጥረት በአማራጭ ጠቋሚዎች የቀረበውን የመረጃ ሀብት በመጠቀም የሀገር ውስጥ ምርትን በአለም አቀፍ የኢኮኖሚ አስተዳደር ውስጥ ግንባር ቀደም አመላካች ነው። በመለኪያ በኩል፣ “ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት (GDP) ባሻገር” የሚለው ክርክር ከፍተኛ የረቀቀ ደረጃ ላይ የደረሰ ይመስላል፣ በፖሊሲ ደረጃ ነው፣ የዓለምን ኢኮኖሚ በአዲስ የመለኪያ ሥርዓት ላይ በመመስረት እንደገና ለመንደፍ የተቀናጀ ጅምር እያየን ያለነው።

ዋቢዎች

ዴሊ፣ ሄርማን ኢ/ጆን ቢ. ኮብ 1994 ለጋራ ጥቅም። ኢኮኖሚውን ወደ ማህበረሰብ፣ አካባቢ እና ዘላቂ የወደፊት፣ 2ኛ እትም ቦስተን አቅጣጫ ማዞር።

ኢስነር፣ ሮበርት 1989፡ ጠቅላላ የገቢዎች የሂሳብ ሥርዓት፣ ቺካጎ።

ፊዮራሞንቲ፣ ሎሬንዞ 2013፡ አጠቃላይ የቤት ውስጥ ችግር። ለንደን ከዓለም እጅግ በጣም ኃይለኛ ቁጥር በስተጀርባ ያለው ፖለቲካ።

ፊዮራሞንቲ፣ ሎሬንዞ 2014፡ ቁጥሮች ዓለምን እንዴት እንደሚቆጣጠሩ። በአለምአቀፍ ፖለቲካ፣ ለንደን ውስጥ የስታቲስቲክስ አጠቃቀም እና አላግባብ መጠቀም።

ኩቢሴቭስኪ፣ አይዳ/ሮበርት ኮስታንዛ/ካሮል ፍራንኮ/ፊሊፕ ላውን፣ ጆን ታልበርዝ/ቲም ጃክሰን/ካሚል አይልመር። እ.ኤ.አ. 93/ሴፕቴምበር፣ ገጽ. 57-68።

ኖርድሃውስ፣ ዊልያም ዲ/ጄምስ ቶቢን 1973፡ ዕድገት ጊዜ ያለፈበት ነው?፣ በ፡ ሚልተን ሞስ (ed.)፣ የኢኮኖሚ እና የማህበራዊ አፈጻጸም መለኪያ (በገቢ እና ሀብት ላይ የተደረጉ ጥናቶች፣ ጥራዝ 38፣ NBER፣ 1973)፣ ኒው ዮርክ፣ ገጽ. 509-532.

OECD (የኢኮኖሚ ትብብር እና ልማት ድርጅት) ታዛቢ 2004-2005፡ የሀገር ውስጥ ምርት አጥጋቢ የዕድገት መለኪያ ነውን?፣ ቁጥር 246-247፣ ታኅሣሥ 2004-ጥር 2005፣ ፓሪስ (http://www. oecdobserver.org/news/archivestory.php/ እርዳታ/1518/ጂዲፒ_አጥጋቢ_የእድገት_መለኪያ_.html፣ 11.10.2014)።

Stiglitz፣ Joseph E./Amartya Sen/Jean-Paul Fitoussi 2009፡ በኮሚሽኑ የኢኮኖሚ አፈጻጸም እና የማህበራዊ ግስጋሴ መለኪያ ሪፖርት፣ ፓሪስ (http:// www.stiglitz-sen-fitoussi.fr/documents/ rapport_anglais.pdf, 22.10.2014).

UNDP (የተባበሩት መንግስታት የልማት ፕሮግራም) 2014: የሰው ልማት ሪፖርት 2014. የሰው ልጅ እድገትን ማስቀጠል: ተጋላጭነትን መቀነስ እና የመቋቋም አቅምን መገንባት, ኒው ዮርክ.